Zorgplicht? Ik heb toch een VG-beleid
Werkgevers met een goed beleid voor veiligheid en gezondheid doen over het algemeen veel aan voorlichting en onderricht. Zij zorgen voor een goede introductie van de medewerker, veiligheidsopleidingen zoals VCA-opleidingen en hebben veiligheidsvoorschriften. Daarnaast verstrekken ze persoonlijke beschermingsmiddelen, hebben een actuele RI&E en een plan van aanpak, werken met taak risico analyses en voor de bouw maken ze VG-plannen.
Ondanks al deze maatregelen kunnen er toch ongevallen gebeuren. Wanneer dat gebeurt is een van de belangrijkste vragen: Heeft de werkgever aan zijn zorgplicht voldaan zoals gesteld wordt in het burgerlijk wetboek – artikel 7:658 BW?
Jurisprudentie
Het gerechtshof in Den Haag heeft op 8 juli 2014 een uitspraak gedaan in een zaak waarbij de werknemer door een golfplaten dak is gezakt tijdens het uitbreiden van een steiger. De werknemer is 5 meter gevallen en heeft lichamelijk en psychisch letsel. De werknemer droeg een veiligheidsharnas, maar was op het moment van de val niet aangelijnd.
In het hoger beroep heeft het gerechtshof vastgesteld dat de werkgever uitgebreid aan zijn algemene zorgplichten heeft voldaan, maar dat de zorgplicht voor deze concrete werksituatie onvoldoende was. Het gerechtshof merkte hierbij het volgende op:
- Een werkgever hoeft niet als een politieagent continue over de schouders mee te kijken bij zijn werknemers, maar enig toezicht moet wel getoond worden.
- Het algemene veiligheidsbeleid moet worden vertaald naar de specifieke werksituatie en specifieke veiligheidsrisico’s. De werknemer moet hierover (aantoonbaar) zijn geïnstrueerd.
De werkgever kon dit bovenstaande voor deze specifieke situatie niet aantonen en werd veroordeeld en aansprakelijk gehouden voor de geleden schade.
Zorgplicht werkgever
Hoe zorg je er als werkgever nou voor dat je inzicht hebt in de specifieke risico’s op de werkplek en dat je werknemers hiervoor aantoonbaar instrueert? Een werkgever heeft hiervoor diverse instrumenten tot zijn beschikking – de RI&E, het VG-plan en de Taak Risico Analyse (TRA):
De RI&E
Een overkoepelende RI&E is algemeen van opzet. Hoe goed een RI&E ook is, dit instrument kan nooit alle mogelijke risico’s en de te nemen maatregelen omschrijven. Specifieke risicovolle taken moeten dus apart te worden omschreven. Dit kan met een TRA dat deel uitmaakt van een VG-plan.
TRA
Een van de belangrijkste tools voor veilig werken is de TRA – de taakrisicoanalyse. Hierin omschrijft de werkgever welke specifieke taken een werknemer moet uitvoeren, welke gevaren en mogelijke risico’s hierbij aanwezig zijn en welke maatregelen worden genomen om deze risico’s terug te dringen. Bij het bepalen van maatregelen dient altijd de arbeidshygiënische strategie te worden toegepast. Bij voorkeur wordt in de TRA een inschatting gemaakt van de risico’s vóór en na de te nemen maatregelen.
Als men de TRA opstelt in overleg met de uitvoerende medewerkers zijn zij zich meer bewust van de te nemen maatregelen en is de voorlichting naar de werknemer ook goed geregeld.
VCA certificering
Veel VCA-gecertificeerde bedrijven hebben een standaard TRA voor de algemene werkzaamheden ($2.2). Hier moet een werkgever echter mee oppassen. Een standaard TRA is net als een RI&E vaak te algemeen en dient dus specifiek te worden gemaakt voor risicovolle werkzaamheden. Dit kan men bereiken door de standaard TRA vóór aanvang van het karwei te controleren en waar nodig aan te passen en specifiek te maken. Vanzelfsprekend dient dit schriftelijk te gebeuren. Deze specifieke TRA moet dan wel nog in een toolbox met de medewerkers aantoonbaar besproken worden.
VG-plan
Een VG-plan wordt door de werkgever opgesteld voor aanvang van een project. De TRA is onderdeel van het VG-plan. Een VG-plan wordt meestal niet meer bijgesteld in de loop van een project. Dit is een valkuil, want dit is wel de bedoeling. Een goed VG-plan heeft momenten gepland waarin het plan zelf en de bijbehorende TRA wordt getoetst op actualiteit en volledigheid. De aangepaste TRA wordt daarna weer aantoonbaar met betrokkenen besproken in een toolbox.
Toezicht en werkplekinspecties
Een goede manier op toezicht aantoonbaar te maken is het uitvoeren van werkplekinspecties, met name bij risicovolle werkzaamheden. Voor de aantoonbaarheid wordt van de inspectie een verslag gemaakt (gebruik hierbij bijvoorbeeld een vooraf vastgestelde checklist) en worden foto’s gemaakt. Ook moet duidelijk zijn wie de inspectie uitgevoerd heeft en wanneer. De foto’s kunnen in een toolbox/werkoverleg met de betrokken werknemers besproken worden. De bevindingen uit de werkplekinspecties kunnen weer opgenomen worden in de RI&E en het plan van aanpak.
Vaak ziet men als leidinggevende de knelpunten op een eigen afdeling onvoldoende (bedrijfsblindheid). Het is dus verstandig om ook bij een andere werkplek te kijken of een deskundige mee te laten lopen.
Jurisprudentie, de boete
Wat waren nou de gevolgen voor de eerder genoemde werkgever? Deze werkgever is door het gerechtshof aansprakelijk gesteld voor het letsel van de naar beneden gevallen werknemer. De werkgever zal waarschijnlijk een vergoeding moeten betalen aan de werknemer voor het geleden letsel. Tevens kan hij verantwoordelijk worden gesteld voor de behandelingskosten van het letsel, voor het verzuim en wellicht voor de blijvende arbeidsongeschiktheid. Een flinke kostenpost voor de werkgever. De Inspectiedienst SZW kan de werkgever daarnaast ook nog strafrechtelijk vervolgen in verband met bijvoorbeeld onvoldoende toezicht en instructie bij het werken op hoogte.
Meer weten? Neem eens contact met ons op.