De veiligheidsladder, meet uw veiligheidscultuur
De veiligheidsladder is geen ladder waar je vanaf kunt vallen. Het is een ladder waar je als organisatie altijd op blijft staan. De vraag is alleen op welke trede van de ladder een bedrijf staat. De veiligheidsladder is dan ook een instrument waarmee bedrijven kunnen bepalen wat het niveau is van hun veiligheidscultuur. De ladder is in 2011 ontwikkeld door ProRail en is in 2016 overgedragen aan NEN.
Doelstelling veiligheidsladder
De Veiligheidsladder maakt meetbaar hoe medewerkers omgaan met veiligheid binnen een bedrijf. Door de introductie van de veiligheidsladder zullen de medewerkers anders en bewuster omgaan met veiligheid. Het doel is het terugdringen van het aantal onveilige situaties, met minder incidenten (verzuim, schades) tot gevolg. De Veiligheidsladder biedt kaders voor veilig werken voor bedrijven die in diverse sectoren werkzaam zijn.
Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen opdrachtgevers, opdrachtnemers of leveranciers.
Uitgangspunten
De veiligheidsladder kent vijf treden:
Trede 1: Pathologisch
Het bedrijf heeft een pathologische houding als het om veiligheid gaat. In de organisatie wordt weinig tot niets geïnvesteerd in verbetering van het veiligheidsgedrag. Dit is niet het gewenst gedrag en wordt derhalve ook niet beloond. In het bedrijf heerst de houding: ‘bij ons gaat niets fout, wij leveren goede kwaliteit, dus waarom je tijd verdoen met preventieve veiligheidsactiviteiten’ en ‘wat niet weet, wat niet deert’.
Trede 2: Reactief
Het bedrijf heeft een reactieve houding, het heeft de gewoonte om pas te veranderen nadat er dingen mis zijn gegaan. Er wordt gereageerd op basis van vaste patronen. In de organisatie voelt men zich eerder slachtoffer, dan zelf verantwoordelijk.
‘Maar dat is toch niet mijn schuld?’ Verandergedrag is vaak ad hoc en van korte duur. Dit verandergedrag wordt bij veiligheid maar matig gewaardeerd.
Trede 3: Berekenend
Het bedrijf werkt berekenend. Het heeft bepaald welke veiligheidsregels belangrijk worden gevonden. De organisatie stelt zich kwetsbaar op. op, neemt verantwoordelijkheid, maar vaak wel uit eigenbelang. ‘Wat levert het mij op?’ De betrokkenheid bij veiligheid en naleving van regels en wetten ligt voornamelijk bij het (hogere) management. Er wordt werk gemaakt van veiligheid en dat wordt gewaardeerd.
Trede 4: Proactief
Op deze trede is het bedrijf proactief. Veiligheid heeft een hoge prioriteit, zit in alle genen van het bedrijf. Er wordt continu geïnvesteerd in verhoging van het veiligheidsbewustzijn en medewerkers worden aangespoord elkaar aan te spreken op onveilig gedrag. Verbeteringen worden stelselmatig ingevoerd en geëvalueerd. Er wordt vooruitgedacht en initiatief genomen. Bewust veilig werken wordt ervaren als een eigen verantwoordelijkheid; ‘welke bijdrage kan ik leveren?’. Deze vorm van gedrag wordt hoog gewaardeerd.
Trede 5: Vooruitstrevend
Op deze trede is het bedrijf vooruitstrevend. Veiligheid is volledig geïntegreerd in de bedrijfsprocessen. Het is een vast onderdeel bij reflectie en evaluatie binnen de eigen organisatie én met branchegenoten. Veiligheid zit ingebakken in het denken en doen van alle medewerkers; ze zijn niet anders gewend. Dit wordt zeer hoog gewaardeerd.
Methodiek
Bij de implementatie van de veiligheidsladder worden ruim 230 vragen in de verschillende niveaus van de organisatie uitgezet. Deze vragen hebben betrekking op veiligheid en gedrag bij de volgende onderwerpen:
- Leiderschap en betrokkenheid
- Beleid en strategie
- Organisatie en opdrachtnemers
- Werkplek en procedures
- Afwijkingen en communicatie
- Audits en statistieken
Het bedrijf vult zelf de ladder in – bijvoorbeeld via NEN – en als men rijp is om gecertificeerd te worden kan men zich door een certificerend instituut laten certificeren.
Discussie
Is veilig gedrag wel meetbaar? Want men stuurt wellicht op de gewenste resultaten. En wat is dan de waarde van het systeem, of – nog sterker – van het certificaat?
Is een cultuur wel meetbaar als een bedrijf meerdere locaties of sterk verschillende werkzaamheden heeft?
Hoe je het wendt of keert, je maakt als organisatie wel stappen vooruit als je de veiligheidsladder introduceert.