Hay Janssen
Hay Janssen

Onze doorgewinterde veiligheidskundige met jarenlange ervaring op het gebied van RI&E's, machineveiligheid en veiligheidsbeleid. Zijn sterke punten zijn het verbeteren van veiligheidsgedrag bij organisaties en het vaststellen van structuren, procedures en werkvoorschriften. Daarnaast weet hij als auditor alles van managementsystemen. Hay is gecertificeerd Hoger Veiligheidskundige (HVK met registernumer 36554)

Schadelijk geluid: hoe hard is te hard?

Suizende en sissende koelinstallaties, ronkende machines, knallende persluchtsystemen – sommige bedrijven zitten vol met geluid. Op kantoor hangt een serene rust, maar zodra je de deur naar de productieafdeling open doet is er vrijwel overal lawaai. Soms laag brommend, soms hoog snerpend.

Schadelijk geluid is een lastig en ongrijpbaar iets voor bedrijven. Want wanneer wordt geluid eigenlijk schadelijk?

Iedereen weet wel dat te veel geluid het gehoor kan beschadigen, maar wanneer kan het leiden tot lawaaislechthorendheid, een niet te genezen gehoorbeschadiging? Er lijkt vaak geen acuut gevaar te zijn en als je er geen directe schade van kan ondervinden dan zal het allemaal wel meevallen. Toch? Of juist niet?

Wat is schadelijk?

schadelijk geluid en gehoorschadeDe schadelijkheid van lawaai zit ‘m in herhaalde blootstelling aan een relatief hoge dosis geluid. Allemaal leuk en aardig, maar wat is dat dan? Hoe vaak is ‘herhaald’ en wat is ‘relatief hoog’? Wanneer je eenmalig bloot wordt gesteld aan een hard geluid zal je gehoor in principe wel herstellen. Ik zeg in principe, want een enorme knal kan echt wel blijvende schade aanrichten – het trommelvlies kan bijvoorbeeld scheuren. Maar in de regel herstelt je oor zich wel weer, zelfs als je last hebt van oorsuizen, een pieptoon of tijdelijke gehoorsvermindering.

Het wordt lastiger bij herhaalde blootstelling. In de wet wordt gesteld dat geluid schadelijk is als je gedurende de gehele werkdag continue wordt blootgesteld aan een niveau hoger dan 80 dB(A). Geen eenmalige blootstelling dus, maar de wetgeving geeft aan dat er schade kan ontstaan vanaf 80 dB(A) gedurende 8 uur per dag gedurende vijf dagen per week bij 40 dienstjaren. Dat heet een tijdsgewogen gemiddelde waarde – een hele mondvol. En dat kan je dus ook niet zomaar meten. Iedereen heeft tegenwoordig wel een app op zijn smartphone waarmee je geluidsniveaus kunt schatten, maar dit is slechts een indicatie – een momentopname. Een goede geluidsmeting is vakwerk, daar zijn strenge normen voor en gaat een stuk verder dan ‘even 5 minuten een geluidsmeter bij een machine houden’. Maar het is wel wel handig om als vuistregel te gebruiken dat als je op 1 meter afstand een spreker niet meer kunt verstaan het geluid waarschijnlijk boven de 80 dB(A) ligt. Dan weet je in ieder geval dat het niet geheel snor zit en dat het een goed idee is om eens te gaan meten.

Grens van 80 dB(A)

Maar is de grens van 80 dB(A) wel juist? Deze norm is vastgelegd in de wetgeving, maar zijn de wetenschappers het daar eigenlijk wel mee eens? Niet echt, er is aangetoond dat de veilige fysiologische grens beduidend lager ligt – rond 75 dB(A) en dat het van persoon tot persoon verschilt hoe gevoelig je bent voor gehoorschade. Lawaaidoofheid kan dus al ontstaan als je tijdens je werk bij een gemiddelde werkdag van acht uur blootstaat aan meer dan 75 dB(A). 80 dB(A) is daarmee een politiek uitonderhandelde waarde. Bedrijven zouden eigenlijk rekening moeten houden met de lagere waarde van ongeveer 75 dB(A) als ze lawaaidoofheid echt willen voorkomen.

Een vervelend puntje: gehoorschade door lawaai start meestal in het frequentiegebied tussen 3000 en 6000 Hz, daar liggen de meest gevoelige zenuwcellen. En laat dat nou net het frequentiegebied zijn voor het verstaan van spraak. Dat is niet alleen heel beperkend in je sociale leven, ook op het werk kan dit leiden tot onveilige situaties. Het is bijzonder lastig als je instructies niet meer kan verstaan, waarschuwingen van collega’s niet meer hoort of een heftruck niet meer aan hoort komen rijden.

Roken en gehoorschade

Een interessant weetje: Onderzoek aan onder andere de Universiteiten van Manchester en Antwerpen wijst uit dat er een verband bestaat tussen roken en gehoorschade. Rokers hebben ongeveer 15% meer kans op gehoorproblemen dan niet-rokers. De combinatie van roken en een lawaaiige werkomgeving zorgt voor een groter risico op gehoorschade dan voor de niet-rokers in een lawaaiige omgeving. Hoe kan het roken het gehoor nou kan beïnvloeden? Dit heeft alles te maken met de doorbloeding in het lichaam, roken verslechtert de doorbloeding. Door een slechte doorbloeding kan het gehoor achteruitgaan.

Goed werkgeverschap

Het is van groot belang dat bedrijven zich bewust zijn voor hun verantwoordelijkheden op het gebied van schadelijk geluid. Dat betekent dus niet dat je een goede werkgever bent als je je medewerkers alleen maar wat oordopjes in de handen drukt. Vooral niet als je dan ook nog het volgende excuus gebruikt als de oordopjes amper gedragen worden: “Ik heb het ze toch verteld dat ze de oordopjes moesten dragen, maar als ze dat niet doen ben ik daar niet verantwoordelijk voor”. Dat is helaas wel wat de meeste bedrijven doen: “Red je er maar mee medewerker”.

Goed werkgeverschap houdt in dat je de geluidsrisico’s inventariseert en beoordeelt, een passend geluidsbeheersplan maakt waarin je verschillende maatregelen opneemt om de schadelijke geluidsniveaus te beperken, je medewerkers instrueert en dat je erop toeziet dat de maatregelen toegepast worden.