Risico’s inschatten op de werkvloer, hoe doe je dat eigenlijk?

Al sinds 1994 is het voor bedrijven wettelijk verplicht een risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E) op te stellen over de risico’s in hun bedrijf. Bedrijven moeten (laten) onderzoeken of het werk gevaar kan opleveren of schade kan veroorzaken aan de gezondheid van de werknemers. Een hele mond vol – risico-inventarisatie & -evaluatie, maar hoe schat je nou eigenlijk risico’s in?

Moeilijk risico’s inschatten

Wij mensen zijn van nature niet zo goed in het inschatten van gevaren en onzekerheden. Weinstein heeft hier in 1980 uitgebreid onderzoek naar gedaan. Wij denken dat een ander eerder iets zal overkomen dan onszelf. Roken?

We gaan er gewoon mee door, longkanker is voor de buurman die net een paar sigaretten meer per dag rookt en dus voor mij geen risico. En alleen in andere bouwbedrijven vallen medewerkers van steigers, ondanks het feit dat in ons bedrijf precies dezelfde veiligheidsprocedures gehanteerd worden. Eerdere ervaringen kleuren onze beleving en individuele en groepsprocessen maken het lastig om objectief te zijn bij het inschatten van risico’s.

Risico-inventarisatie en -evaluatie

Op het gebied van arbo en veiligheid zien wij het in bedrijven dan ook vaak gebeuren. De RI&E is uitgevoerd en er is een mooi rapport opgesteld. De knelpunten zijn bepaald en de bijbehorende acties zijn opgesteld. Maar wat blijkt? Een risico-inschatting van de risico’s ontbreekt in het document. Dat was te lastig of was gewoon niet opgenomen in het branche-instrument. De RI&E blijkt nu ineens een ordinaire opsomming te zijn. Een onoverzichtelijke brij van knel- en actiepunten, en niemand weet eigenlijk wat nou echt belangrijk is. En wat doen veel bedrijven in zo’n geval? Ze laten de RI&E op de plank liggen, of focussen zich alleen op de eenvoudige zaken – zoals het aanpassen van beeldschermwerkplekken. Echt wezenlijke risico’s – zoals machineveiligheid of vallen van hoogte – blijven vaak liggen. Ook moeilijke punten – zoals gedrag van medewerkers of gebrekkig toezicht van leidinggevenden – worden regelmatig overgeslagen. Omdat het nou eenmaal zo lastig is om deze punten aan te pakken.

Fine en Kinney

Maar hoe pak je het dan aan op de werkvloer? Hoe zorg je ervoor dat je weet welke werkzaamheden echt risicovol zijn en welke processen ‘wellicht acceptabel’ zijn. Een gangbare en handzame methode om risico’s in te schatten is Fine en Kinney. Hierbij geef je per werksituatie scores voor de waarschijnlijkheid dat iets voorkomt (kans), de mate waarin je aan iets blootgesteld wordt (blootstelling) en de ernst van de situatie (effect) – ofwel, heb je in het ergste geval een pleister nodig of veroorzaak je er een ramp met meerdere doden mee.

Risico=Kans*Blootstelling*Effect

Deze scores vermenigvuldig je met elkaar:
Risico = kans * blootstelling * effect.
De risico’s worden hierdoor vergelijkbaar, als het resultaat een hoge score is geeft dit wellicht een mogelijke actie die het bedrijf moet ondernemen. Een lage score is hierbij een wellicht aanvaardbaar risico – geen actie vereist. Een zeer hoge score is een dringend advies om je werkzaamheden te stoppen.

Voor alle geconstateerde knelpunten in de RI&E maak je een berekening met Fine en Kinney. Dit neem je op in je plan van aanpak. Het resultaat is een duidelijk overzicht van risicovolle en minder risicovolle punten. Op basis hiervan zet je bij iedere actie een prioriteit, risico’s worden hierdoor hanteerbaar. En dan lijkt het ineens niet meer zo logisch om bij een eenvoudig op te lossen punt met een wellicht acceptabel risico een hoge prioriteit te zetten. Of om het oplossen van knelpunten bij de machineveiligheid op de lange termijn te schuiven.

Subjectieve methode

Is Fine en Kinney heiligmakend? Nee. Laat 10 personen een situatie beoordelen en je krijgen waarschijnlijk minimaal 5 verschillende uitkomsten. Er is nog altijd veel ruimte voor eigen interpretatie. Maar Fine en Kinney dwingt je om gestructureerd te kijken naar – en nog belangrijker: te discussiëren over – risico’s op de werkvloer. Het is juist niet erg om het er niet helemaal over eens te zijn, dan wordt het risico in ieder geval besproken. Het kan heel leerzaam zijn eens uitgebreid met medewerkers en leidinggevenden te praten over bijvoorbeeld de risico’s van het niet dragen van gehoorbescherming.

Een RI&E is dus pas compleet wanneer een gedegen risicobeoordeling is toegepast op de geconstateerde knelpunten in het plan van aanpak. Alleen dan weet een bedrijf waar de focus moet liggen.

Meer weten of behoefte aan een professional die u kan helpen bij het inschatten van risico’s? Neem dan contact met ons op.